Tunus ve Libyalılar yeni hükümetlerini oluştururken ve Mısırlılar yeni parlamentolarını seçmek üzere sandık başına giderken Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 3-6 Aralık tarihlerinde İstanbul’da “Girişimcilik, Kalkınma ve Değerler: Küresel Bir Gündem” konulu 2. Girişimcilik Zirvesi’ne ev sahipliği yaptı. Başbakan’ın geçirdiği cerrahi müdahale nedeniyle katılamamasına rağmen Meclis Başkanı Cemil Çiçek, ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, 70’den fazla ülkeden gelen çeşitli bakanlar ve girişimcilerden oluşan büyük ve dinamik bir grup ile zirvenin açılışını gerçekleştirdiler. Zirvenin mesajı basit ancak güçlüydü: Avrupa’dan Ortadoğu ve Asya’ya ortaya çıkan yeni dünya, dünya çapında yeni nesil girişimciler tarafından inşa ediliyor.
Benim dikkatimi çeken girişimciliğin ekonomik, finansal ve örgütlü yönü değildi. Şüphe yok ki bunlar girişimcilik projesinin başarıya ulaşmasını sağlamak için önemli. Ama girişimcilik ruhu büyük düşünmekte, Steve Jobs’ın ünlü deyişiyle “farklı düşünme” yeteneğinde ve hayalini gerçekleştirmek için cesaret ve kararlılıkta yatıyor. Paradoksal, çelişkili bir şekilde dünya küçülür ve daha fazla entegre olurken büyük ve farklı düşünmek ikisi birlikte hem kolaylaşıyor hem de daha zor hale geliyor. Bunun nedeni küresel rekabetin daha sert bir hal alması ve hızlı değişen piyasalar ile hükümetlerin zayıfladığı dünyada hayatta kalmak için süper becerilere ihtiyaç duyulması.
Büyük balıkların küçük balıkları yediği dönemden uzaklaşıyoruz. Dünyanın büyük balığı hayatta kalmak ve problemlerini çözmekle meşgul. ABD ekonomisi Obama yönetiminin kontrol altına almasına rağmen kapsamlı bir kurtartmadan çok uzakta. Fakat bu durum ABD’nin dünyanın büyük balığı olma statüsünü korumak için yeterli olabilir mi? Muhtemelen hayır.
Bugün Euro krizi herkesin en büyük endişesi haline geldi. Euro Bölgesi 16 trilyon dolara yaklaşan büyüklüğü ile dünyanın en büyük ekonomik bloğu ve Euro Bölgesi’nin çöküşü onunla iş yapan bütün ülkeler için büyük kayıp anlamına gelir ki bu pratik olarak bütün dünya demek oluyor. Modern dönem anlamında Rusya ekonomik bir dev değil. Meseleleri tanımlamak daha kolay hale gelmiş olmasına rağmen Soğuk Savaş’ın eski yöntemlerini kullanarak nüfuzunu sürdürmek istiyor. Moskova bazen bir Soğuk Savaş ülkesi gibi davranıyor ve Avrupa ve ABD’nin karşısında veya solunda ne olursa olsun onun karşısında gibi poz veriyor çünkü bu onun gücünü gösterme şeklidir. Her neyse, eski dünyanın büyük balıkları bugünlerde mücadele içerisindeler.
Fakat diğerleri ilerlemektedir. BRICS ülkelerinden Türkiye’ye ve Ortadoğu’ya kadar yaklaşmakta olan yeni oyuncular, gelecek oyuncuları, büyük balıkların küçük balıkları yediği dönemlerin solduğunu ve hızlı ve akıllı balıkların çağının olduğu yeni bir döneme girildiğinin farkındalar. Evet, ekonomik ve askeri güç halen daha nüfuzun ve gücün anahtarlarıdır. Ama gücün ve nüfuzun tanımı ve böylece ülkelerin bölgesel ve küresel siyasete etkilerinin tanımı değişiyor. Bir ülkenin dünya meselelerine etki etme kapasitesi artık yeni faktörlere ve dinamiklere bağlıdır. Yumuşak güç, aktif diplomasi, bölgesel ittifaklar, akıllı yatırımlar, politik bağlantılar, kültürel ve jeopolitik varlık ve sosyal medyada dahil olmak üzere yeni iletişim teknolojilerinin akılı kullanımı dünya güç dinamiklerini değiştirmekte. Hatta büyük balıklar bile artık tehlikeli sularda kendilerine güvenli bir yol çizmek için akıllı, hızlı, çevik ve esnek olmalıdır.
İstanbul Girişimcilik Zirvesi bir başka anahtar konu olan fikir gücünü de gündeme getirdi. Bazıları yanlışlıkla büyük fikirlerin sona erdiğini çünkü yeni teknolojilerin her şeyi şekillendirip hakim olduğunu düşünüyor. Onların iddiasına göre artık ciddi/büyük düşünceler için bir yer yok, tek yapmanız gereken küresel piyasaların akışına kapılarak orada kendinize bir yer bulmak. Teknoloji çağının ciddi düşünceyi yarasız ve işlevsiz yaptığı doğru, bu kabul edilebilir.
Temel insan işlevlerinin yerine teknolojik cihazların geldiği doğru ve bu insanlık için büyük bir tehlikedir. Bu tür cihazlardan beklenen insan işlevlerinin yerine geçmesi değil bize yardımcı olmasıdır. Ancak dünyanın bugünkü durumu hakkında derin ve ciddi düşünmek için daha fazla neden var. “Büyük Fikir” sadece yeni teknolojik projeler anlamına gelmez. Aynı zamanda bu makinalaşma çağında bizim insanlığımızı korumak için yollar bulmak anlamına gelir. Bu bizi elimizdeki büyük anlamları ve onları daha iyi ve insancıl bir dünya için nasıl kullanmamız gerektiği konusunda düşünmeye davet ediyor. Bu, insanlık dışı aşırılıklarla vahşileşen dünyanın kontrol altında tutulması için girişimcilik ve değerlerin bir ağ oluşturduğu ve birlikte çalıştığı yeri gösterir. Girişimcilik daha fazla para kazanmak ile ilgili değildir aynı zamanda değer üretmek ve hayatımıza anlam vermektir. Daha sağlıklı bir dünya oluşturmak ve bunu sürdürmek için bu hayati bir maneviyat ve değerdir.
Dünyanın büyük eski balıkları ve yeni akıllı ve hızlı balıkları bir araya gelip bunu gerçekleştirebilir mi? İnanıyorum yapabilirler. Ama birbirlerini tanımaları ve barış içinde yaşamayı öğrenmeleri gerekiyor.
Yazının İngilizcesi için tıklayınız…
İbrahim Kalın
Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatörü
Çeviri: Burak Yalım
