Rejim bir devleti oluşturan siyasi yapıların bütünü anlamına gelmektedir. Devlet yönetiminde egemenin kim olacağına ve egemenliğin ne şekilde kullanılacağına rejim çeşidine göre karar verilir.
Rejimleri oluşturan siyasi sistemlerin içine doğrudan demokrasi girebileceği gibi, askeri yönetim gibi totaliter rejimler de girebilir. Bugün dünya çapında rejim çeşitlerine baktığımız da genelde demokratik cumhuriyetler, monarşiler ve temsili demokrasiler ile karşılaşırız. Rejim çeşitlerini genel bir şekilde katılım ağırlıklı; doğrudan demokrasi ve temsil ağırlıklı; temsili demokrasi olarak ayırabiliriz.
Temsili demokrasiler bugün modern dünyanın en çok tercih ettiği siyasi yönetim şeklidir. Bu rejimde siyasi karar alıcılar o rejimi uygulayan ülkenin vatandaşları tarafından doğrudan yapılan bir seçimle iş başına gelir. Bu ülkede temsili demokrasinin ideallerine ulaşabilmek için Halkın seçimiyle iş başına gelen siyasiler karar alırken bu kararın halkın genel iradesini yansıtmasına önem vermelidir. Temsili demokrasiyi doğrudan demokrasiden ayıran nokta ise doğrudan demokrasilerde halkın devleti ilgilendiren bütün konularda karar almaya dahil olmasıdır. Bunu ise iki yolla yapabilir; birincisi referandum ikincisi ise sivil toplum örgütleridir. Sivil toplum örgütleri kendi dünya görüşleri, ekonomik, sosyal ve siyasi çıkarları adına; devlet nezdinde propaganda yapar ve baskı uygularlar. Ayrıca bir kanun teklifinin kanun olma sürecinde veya reddedilmesinde rol oynarlar.
Temsili demokrasiler içinde parlamenter rejim, başkanlık rejimi, yarı başkanlık rejimi, meclis hükümeti rejimi vardır. Parlamenter rejimde yasama ve yürütme birbirinden ayrı fakat etkileşim içinde olmalarını sağlayan mekanizmalar vardır. Yürütme iki başlıdır; devlet başkanı yürütmenin sorumsuz başını oluşturmaktadır, yürütmenin parlamentoya karşı sorumlu organını ise başında başbakanın bulunduğu bakanlar kuruludur. Parlamentoda çoğunluk ilkesi esastır. Mecliste çoğunluğu sağlayan parti aynı zamanda hükümeti oluşturur. Yasama güvensizlik oyu vererek yürütmeyi düşürebilir.
Başkanlık Sistemi, katı bir kuvvetler ayrılığı ilkesine dayalıdır; iki organ da halk tarafından farklı seçimlerle doğrudan olarak seçilir. Parlamenter sistemin aksine yasamanın yürütmeyi veya yürütmenin yasamayı feshetme yetkisi yoktur. Başkan hem devlet başkanı görevini hem de hükümet başkanlığı görevini yerine getirmekle sorumludur. Yarı başkanlık seçiminde ise devlet başkanı yürütme görevini başbakanla paylaşmaktadır. Başkan parlamentodan bağımsız
olarak hareket eder, bakanlar kurulu ise parlamentoya karşı sorumludur yani yasamanın hükümeti güven oyu vererek düşürme yetkisi vardır, bununla beraber bakanlar kurulu başkandan bağımsız olarak hareket edebilir. Bu ikili otorite yapısı farklı konularda dengelerin farklı yöne kaymasına izin verebilmektedir.
Siyasal rejimlerde bakacağımız bir diğer metod ise meclis hükümeti rejimidir. Bu sistemde meclisin üstünlüğü ilkesi vardır, yani yasama ve yürütme meclisin elindedir. Yürütmeyi gerçekleştirecek olan hükümet meclis tarafından seçilir seçilen her bakan meclise karşı ‘kendi alanında sorumludur ortak bir sorumluluktan bahsedilemez. Meclis ile yürütme alanında bir görüş ayrılığı çıkması durumunda yürütme meclisin aldığı karara göre hareket etmekle yükümlüdür.
Yasemin TOSUN
TUİÇ Staj Programı
Kaynakça
Doğrudan Demokrasi, Temsili Demokrasi, Katılımcı Demokrasi [online]: http://blog.milliyet.com.tr/dogrudan-demokrasi–temsili-demokrasi–katilimci-demokrasi/Blog/?BlogNo=442065
Siyasal Rejim Nedir? Siyasal Rejim Çeşitleri [online]: http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:http://nettenhaber.blogcu.com/siyasal-rejim-nedir-siyasal-rejim-cesitleri/4817938
What is a Political Regime? [online]: http://www.wisegeek.org/what-is-a-political-regime.htm
