Türkiye ve Azerbaycan Temasları
Bilindiği üzere Azerbaycan ziyareti öncesi Nikoliç, Türkiye temaslarında bulunmuş ve Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül ile bir araya gelmişti. Yaptığı açıklamasında Gül, Sırbistan’dan yapılan ziyaretlerin sadece Türk ve Sırp halklarının değil, Balkanlardaki tüm milletlerin geleceğe güvenle bakması açısından büyük önem taşıdığını, gelecek kuşaklara Balkanları bir barış yarımadası olarak miras bırakmanın, hepimizin omuzlarında taşıdığı tarihi bir sorumluluk olduğundan bahsetmişti.
Resmi internet sitesinde yayınlanmış olan akşam yemeğinde yapmış olduğu konuşmasında Gül, Sırbistan ile ikili ilişkilerde son dönemde büyük bir ivme yakalandığını ifade etmiş, bunun son beş yıl içinde iki ülke arasında çeşitli vesilelerle Devlet Başkanı düzeyinde karşılıklı olarak gerçekleştirilen altıncı ziyaret olduğuna dikkat çekmişti. ‘Bizim için Sırbistan, fiziki sınırımız olmasa da komşumuzdur” diyen Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, “Balkanlarda huzur, istikrar, refah ve güvenin anahtarı konumdaki Türkiye ve Sırbistan arasında böylesine zengin bir tarihi birikimin bulunması; bizlere bugün de güçlü bir dostluk ve işbirliği tesis etme sorumluluğunu yüklemektedir” diyerek sözlerine devam etmişti. Ayrıca Gül, henüz daha netleşmemiş olsa da gelecek dönemde yapılması planlanan Üçlü Zirve’de (Sırbistan-Türkiye ve Bosna Hersek görüşmesi) kendilerini burada tekrar ağırlayacak olmanın mutluğunu da dile getirmişti. Türkiye’nin Balkanlar’daki etkinliği açısından da önemli olan bu ziyarette Gül’ün, Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikoliç onuruna Çankaya Köşkü’nde verdiği akşam yemeğine Fenerbahçeli futbolcu Krasic’in yanı sıra Gençlerbirliği’nin Sırp oyuncuları Dejan Lekic, Nemanja Tomic, Dusko Tosic ve Banvit Basketbol Kulübü’nün Sırp oyuncusu Vladimir Stimac ile Fenerbahçe’nin dünyaca ünlü Sırp voleybolcusu Ivan Miljkovic de katılmıştı.
Her iki ülkenin dostluğuna ve stratejik ortaklığına vurgu yapılan yemekte, Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikoliç yaptığı konuşmada, Türkiye’de bulunmaktan duyduğu memnuniyeti belirtmişti, Türkiye ve Sırbistan arasındaki mevcut, nitelikli, çok yönlü ve her alanda başarılı işbirliğinin temeli karşılıklı saygı ilkesine dayandığını dile getiren Nikoliç, “Gerçekleştirmekte olduğum ziyaretin, ülkelerimiz arasındaki münasebetlerin daha da güçlendirilmesine, çok taraflı platformlarda beraber, ortaklaşa yerlerimizi almamıza vesile olacağını biliyorum. Ülkem için yakınımızda, komşu denilecek mesafede bulunan Türkiye çok önemli ve yakın bir ortaktır. Bu durum, bizim için büyük bir sorumluluk ve yükümlülük teşkil etmektedir. Zira, komşularla iyi ilişkiler kurmak ve bu ilişkileri korumak, komşuluğun en önemli temelidir” açıklamasını yapmıştı.
Türkiye’nin çevresinde meydana gelen olaylar ışığında Ankara’nın duruşunu ve coğrafi, siyasi ve ekonomik konumunun hassasiyetini anladıklarını sözlerine ekleyen Nikoliç, “Bazı sınamalarla karşılaşıyor olsak da Sırbistan da etrafında ve bölgede bulunan tüm ülkelerle yapıcı ve iyi komşuluk ilişkileri sürdürmekten yanadır. Dünyadaki her bir ülke gibi, biz de, bütünlüğümüz, onurumuz ve kanunlarımızın dikkate alınmamasına izin veremeyiz. Diyalog kurmaya, konuşmaya ve mevcut olan tüm farklılıkları konuşarak en iyi ve en düzgün şekilde çözmeye hazırız. Sırbistan ile Türkiye arasında var olan dostluk, asırlardan beri süregelen tarihi ve kültürel bağlar, tüm alanlarda başarılı işbirliğinin; özellikle de ekonomik işbirliğinin temelini oluşturmaktadır. Türkiye Cumhuriyetine gerçekleştirdiğim ziyaret, ülkelerimizin karşılıklı çıkarları doğrultusunda diyaloğumuzun güçlendirilmesine ve ortak işbirliği alanlarının tespit edilmesine hizmet edecektir” diyerek konuşmasını bitirmişti.
Türkiye ziyaretinden çok kısa bir süre sonra Azerbaycan’a da resmi bir ziyarette bulunan Sırbistan Cumhurbaşkanı Nikoliç ve eşi Dragitsa Nikoliç, havaalanında Azerbaycan Başbakan Birinci Yardımcısı Yagub Eyyubov ve üst düzey yetkililer tarafından karşılandıktan sonra Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile bir araya geldi. Aliyev yaptığı açıklamada, “Ziyaretinizin siyasi ilişkilerimizi güçlendireceğinden eminim. Tabii ki bu ekonomik ilişkilerimize de yansıyacaktır. Hâlihazırda zaten harikulade bir ortak ekonomik aktivite söz konusu. Lakin, yeni projelere ilişkin somut kararlar alınacağından da şüphem yok. Ülkelerimiz arasında enerji, ulaşım ve yatırım alanlarında işbirliği için olağanüstü bir potansiyel söz konusu olduğunu vurgulamak istiyorum,” diye konuştu. Azerbaycan’ın Sırbistan’ın güvenilir bir partneri haline geldiğini söyleyen Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikoliç ise gelişecek olan siyasi, ekonomik ve kültürel alandaki ilişkilerden duyduğu ve duyacağı memnuniyeti dile getirdi. Heyetler arası görüşmelerin ardından Azerbaycan ve Sırbistan arasında stratejik işbirliği bildirisi, veterinerlik, bilgi ve iletişim teknolojileri alanlarında anlaşmalar imzalandı.
Azerbaycan ziyareti çerçevesinde Nikoliç, Cumhurbaşkanı Aliyev’le birlikte Bakü’nün merkezinde Sırp asıllı Amerikalı bilim adamı Nikola Tesla anısına inşa edilen bir abidenin açılışına katılmayı ihmal etmedi. Ayrıca Azerbaycan Diplomatik Akademisi desteği ile ünlü Yugoslav yazar ve diplomat İvo Andric’in “İvo Andric Yazıcı veya Bir Diplomat” adlı sergisinin açılış törenine de gitti.
AB Sürecinde Cumhurbaşkanları Bir Arada
2008’den beri Kosova’nın bağımsızlığını tanımayan ve AB’ye üye olmayı hedefleyen Sırbistan, AB’nin de baskısı ile Kosova ile sınır yönetimi ve bölgesel işbirliği sorunlarını çözmesi gerektiğinin farkında olarak Kosova Cumhurbaşkanı Atifete Yahyaga ile görüştü. Kosova’nın bağımsızlığından bu yana ilk defa cumhurbaşkanlığı düzeyinde bir görüşme oldu. Her iki ülkenin cumhurbaşkanı Brüksel’de, AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton ev sahipliğinde bir araya geldi. Ashton görüşmenin yapıcı geçtiğini söyleyerek, sorunların çözümünde umutlu olduğunu dile getirdi.
Vatandaşlar ise bu görüşmeyi, iki ülke arası ilişkilerin normale döndürülmesi sürecinde atılmış büyük bir adım olarak nitelendiriyor.
Sırbistan Kosova’yı halen tanımamakta ısrar etmesine rağmen aynı zamanda AB üyeliği hedefinden vazgeçmediğini göstermek için çaba sarf ediyor. Bu bağlamda AB, Sırbistan’ın Kosova’yı tanımasını birliğe katılım görüşmelerinde bir koşul olarak öne sürmemekle beraber Kosova ile ilişkilerin geliştirilmesi için ısrar ediyor. Bunun üzerine Cumhurbaşkanları düzeyindeki görüşmelere kadar, Sırbistan Başbakanı İvitsa Daçiç ve Kosova Başbakanı Haşim Taçi, geçen yıl Ekim ayından beri AB Dış İşleri Yüksek Temsilcisi Cathrine Ashton ev sahipliğinde görüşmelere devam ediyordu. Geçtiğimiz günlerde beşincisi yapılan görüşmelerin altıncısının 4 Mart günü olacağı açıklandı.
Sırbistan’ın tüm girişimlerine rağmen halkın önemli bir kısmının AB’ye gireceklerine inanmaması üzerine, Daçiç kamuoyuna yaptığı özel açıklamalarda halkın AB sürecinde yanlarında olacağına dikkat çekerek “AB’den ülkemize daha fazla yatırımcı getirip insanlara iş sağlayabilirsek, siyasi sorunlarımızı AB’nin ortaklığıyla iyi bir şekilde çözebilirsek ve Avrupa yasalarını uygular ve insanların yaşamını daha kolay hale getirebilirsek, AB’ye destek verenlerin yüzdesi artacaktır” dedi.
AB için Toplanıldı
Sırbistan Meclisi’nde, “Avrupa Komisyonu’nun önerilerini yerine getirmek için eylem planının tanıtımı” konulu toplantı düzenlendi. Toplantıda, Sırbistan’ın AB’ye katılım koşullarını yerine getirmesi için gerekli belgelerin hazırlanmasından sorumlu devlet kurumlarının temsilcileri, 231 maddeyi içeren eylem planını tanıttı.
Toplantıya, Sırbistan Meclis Başkanı Neboyşa Stefanoviç, Sırbistan hükümetinin Avrupa Entegrasyon Ofisi Müdürü Milan Payeviç, AB’nin Sırbistan Misyon Şefi Vincent Deggert ve çok sayıda üst düzey yetkili katıldı.
Stefanoviç yaptığı konuşmasında, “AB üyeliği Sırbistan için sadece stratejik hedef değil, bölge için de büyük önem taşıyan bir süreç. Haziran ayında da tarih almayı hak ettik” diyerek Sırbistan’ın AB üyeliği konusunda ısrarcı olacağını dile getirdi. AB’nin Sırbistan’ın en önemli ortağı ve Sırbistan dış politikasının önceliği olduğunu ifade etti ve ülkesinin geçmiş dönemde AB ile ilişkilerde önemli ilerleme kaydettiğini, ancak bu yolda gerekli reformlara devam edeceğini vurguladı.
AB için Artan Destek Arayışları
Avrupa Birliği entegrasyonu süreci nedeniyle ve işbirliğinde bulunmak üzere resmi ziyaret için başkent Üsküp’e gelen Sırbistan Dışişleri Bakanı İvan Mrkiç, Makedonya Dışişleri Bakanı Nikola Poposki ile görüştü. Görüşmelerden sonra iki bakan, AB entegrasyonu yolunda iki ülkenin işbirliğini öngören anlaşmaya imza attı. İmza töreninden sonra düzenlenen basın toplantısında Sırbistan Dışişleri Bakanı İvan Mrkiç, Makedonya’da kendilerini yabancı bir ülkede hissetmediklerini, iki ülkenin birçok konuda yakın olduğunu, dolayısıyla iki ülke arasında en iyi ilişkilerin kurulması gerektiğini söyledi. Genel anlamda iki bakan yaptıkları açıklamalarda görüşmelerden oldukça memnun kaldıklarını ifade etti.
Çetnik Lider Davası
Eski Yugoslavya lideri Tito tarafından İkinci Dünya Savaşı’nın ardından idam edilen Çetnik hareketinin kurucusu General Dragolyub Draja Mihailoviç’in “itibarının iadesi” için 2011 yılında açılan davanın görüşülmesine Sırbistan Yüksek Mahkemesi’nde geçtiğimiz günlerde devam edildi.
Bilindiği üzere İkinci Dünya Savaşı’nda Mihver kuvvetlerine ve Hırvat işbirlikçilerine karşı direnmek amacıyla Mihailoviç tarafından kurulan radikal Sırp milliyetçi çetelerden oluşan Çetnik hareketi katliamlara neden olmuştu. Tito’ya bağlı Partizanlarla çatışan Mihailoviç ve beraberindekiler, Partizanlar tarafından yakalanmış, 1946 yılında Belgrad’ta yargılanarak idam edilmişti.
Mahkeme devam ederken binanın önüne gelen bir grup Sırp milliyetçisi de ellerinde taşıdıkları Mihailoviç’e ait pankartlarla, Sırbistan ve Çetnik bayraklarının yanı sıra söyledikleri milliyetçi marşlarla davaya destek verdi. Buna tepki olarak da Siyah Giyen Kadınlar Derneği temsilcisi Staşa Zayoviç yaptığı açıklamada “Çetnik ideolojinin halen devam ediyor olması ve bu kimselere itibarlarının iade edilmesi, tüm bölgede korkuya neden oluyor” diyerek bu konudaki hassasiyetini dile getirdi.
Sırbistan Yüksek Mahkemesi’nden yapılan yazılı açıklamada, Çetnik lider Dragolyub Draja Mihailoviç’in ölümünün kesin tarihine dair mahkeme kararının alınamaması ve mahkemeye sunulacak yeni belgelerin talep edilmesi nedeniyle duruşmaya Mart ayında devam edileceği bildirildi.
Sporda Şiddete Sert Tedbirler
Sırbistan Başbakan Yardımcısı ve Savunma Bakanı Aleksander Vuçiç, ülkenin Partizan ve Kızılyıldız basketbol takımları arasında geçtiğimiz günlerde Sırbistan’ın orta kesimlerindeki Kraguyevats kentinde oynanan Radivoy Koraç Kupası final maçında çıkan olayların ardından, sporda şiddet için yeni ve sert tedbirler alacaklarını açıkladı. Bu tedbirlerin başında şiddet olaylarına neden olan kimselerin analiz edileceğini söyledi.
Radivoy Koraç Kupası final maçında skor 43-43 iken iki takımın taraftarları sahaya girmiş, güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucunda maç ertelenmişti. Bu olaylar nedeniyle ertelenen maç tekrar edilmiş ancak boş tribünde oynanmıştı. Maçı Kızılyıldız 78-69 kazanırken, ülkede maçta çıkan olaylara yönelik tartışma halen devam ediyor.
Kimin Bayrağı
Kosovalı Türk asıllı genç yönetmen Barış Karamuço, Sırbistan’ın Priyepolye kentinde düzenlenen ‘Dijital Karavan’ film festivalinde ‘En İyi Film’ ödülünü aldı. ‘Kimin Bayrağı’ adlı kısa metrajlı filminde, 2008 yılında bağımsızlığını ilan eden ve yeni bayrağına kavuşan Kosova’nın bayrağı konusu ele alınmıştı.
Demir-Çelik Fabrikasında Patlama
Sırbistan’ın Srem kentindeki demir-çelik fabrikasında geçtiğimiz günlerde öğle saatlerinde yapılan onarım sırasında bir buhar kazanı patladı. Patlamada 3 kişi öldü, 9 kişi yaralandı. Sırbistan polisi ile itfaiye birliklerinin patlamayla ilgili yaptıkları ortaklaşa yazılı açıklamada 3 kişinin öldüğü belirtilirken, yaralanan 9 kişinin sağlık durumunun da ağır olduğu bildirildi. Açıklamada patlama nedeniyle meydana gelen yığından dolayı yaralıların ancak bir saat sonra hastaneye kaldırıldıkları ifade edildi. Demir-Çelik fabrikasında incelemelerde bulunan uzmanlar patlamanın nedeninin henüz bilinmediğini, maddi hasarın ise 400 bin euronun üzerinde olduğunu açıkladılar.
Süt Alarmı
Tam da Sırbistan’da Dünya Ticaret Örgütü’ne üyelik, GDO’lu yiyecek tartışmaları söz konusuyken Hırvatistan ve Sırbistan’da üretilen sütler, içerisinde kanserojen madde bulundurdukları gerekçesiyle piyasadan toplatılmaya başlandı. Sırbistan Tarım Bakanlığının talimatı üzerine ülkedeki Hijyen Enstitüsüne ait laboratuarlarda yapılan incelemelerde ise süt üretimi yapan 6 Sırbistanlı şirketin 37 farklı ürününden alınan örneklerin 28’inin şüpheli olduğu açıklandı. Kısa bir bilgi vermek gerekirse, Sırbistan’ın, Dünya Ticaret Örgütü’ne katılabilmesi için, topraklarında genetiği değiştirilmiş gıdalar üretilmesini veya bunların ticaretini yasaklayan yasasını değiştirmesi gerekiyor.
Uçağa Arıza Girişimi
Sırp Hükümetinin hem AB süreci için hem de Balkanlardaki politikaları için yaptıkları yoğun görüşme ve ziyaret trafiğinin olduğu bu dönemde Sırbistan İçişleri Bakanlığı, Cumhurbaşkanı Tomislav Nikoliç, Başbakan İvitsa Daçiç ile Başbakan Yardımcısı ve Savunma Bakanı Aleksandar Vuçiç’in seyahatlerde kullandığı uçakta, arıza çıkarma teşebbüsünde bulunulduğuna ilişkin bilgiye ulaşıldığını açıkladı.
Yapılan açıklamada, ”Bazı suç örgütlerinin önderleri, suç örgütlerine yarar sağlamak amacıyla hükümet uçağına tahrip girişiminde bulunarak, uçakta arıza çıkarmaya çalıştı. Bu girişim, uçak yurtdışındayken, uçağa erişimi olan yetkili kişiler üzerine gerçekleşmesi planlanıyordu. Çıkarılacak arıza, uçak havalanmadan kısa bir süre sonra uçağın düşmesini sağlayacaktı” ifadelerine yer verildi.
209 yıl
Sırbistan, çağdaş Sırp devletinin kuruluşunun 209. yıldönümünü kutluyor. Sırbistan kamuoyu Yugoslavya’dan ayrıldıktan sonra kendini toparlamaya çalışan Sırbistan’ın özellikle şimdiki yönetim sayesinde AB yolunda Kosova ile ilişkiler, Aralık ayında Miroslav Miskoviç’in tutuklanması ile başlayan yolsuzlukla mücadele ve ekonomiyi iyileştirme konularında önemli adımlar attığı kanaatinde.
(TUİÇAkademi, AA, Cihan Haber Ajansı, İhlas Haber Ajansı, CNNTürk, SETimes, zaman, Balkans, B92, BalkanDünyası, AFP)
TUİÇ BALKAM Genel Sekreter
Dilek KÜTÜK
