Arnavutluk Anayasa Mahkemesi, deniz yoluyla gelen düzensiz göçmenlerin barındırılması ve işlemlerinin yapılması konusunda İtalya ile yapılan tartışmalı göç anlaşmasının ülkenin yasalarını ve egemenliğini ihlal etmediğine hükmetti.
Anayasa Mahkemesi, Arnavutluk egemenliği ile ilgili fiziksel ve hukuki açılardan iki yönü değerlendirerek, İtalya ile yapılan göçmen protokolünün anayasaya uygun olduğuna karar verdi. Mahkeme, “Öncelikle, Göç Protokolünün ne toprak sınırları belirlediğini ne de Arnavutluk Cumhuriyeti’nin toprak bütünlüğünü değiştirdiğini değerlendirdi, bu nedenle fiziksel açıdan toprakla ilgili bir anlaşma oluşturmadığına” hükmetti.
İtalya-Arnavutluk Göç Anlaşması Neydi?
Göç Anlaşması, İtalyan gemileri tarafından denizde toplanan düzensiz göçmenlerin Arnavutluk’ta barındırılmasını ve işlemlerinin yapılmasını içeriyor. Protokol, iki merkezin inşası, bakımı ve işletilmesiyle ilgili belirli koşulları ve maliyetleri içeriyor. Metne göre, barındırma ve işlem yapılarının inşası İçişleri Bakanlığına 31,2 milyon avroya, Adalet Bakanlığına ise 8 milyon avroya mal olacak. İtalya, merkezlerin işleyişi için 2024 yılı için 9,4 milyon avro ayıracak. Shengjin Limanı’ndaki bir merkez, İtalya’nın birkaç yıldır kullandığı “hotspot” benzeri işlemler ve kimlik tespiti yapacak. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, bu hotspotları 30 Mart’ta kınadı. Kuzeybatı Arnavutluk’taki Gjader, kimlik tespiti ve tarama sonrası koruma için uygun görülmeyenleri barındıracak. Merkez, göçmenlerin sınır dışı edilene kadar tutulduğu İtalya’nın Geri Gönderme Merkezleri’ne benzer şekilde işleyecek. İtalyan yasalarına göre sınır dışı edilmeyi bekleyenler en fazla 18 ay tutuklu kalabilir. Anlaşma, tesislerde kalma hakkının sona ermesi durumunda, İtalya’nın göçmenleri derhal Arnavut topraklarından çıkarması gerektiğini de belirtiyor.
Dava Kim Tarafından ve Neden Açıldı?
Dava, anlaşmanın Arnavutluk’un toprakları üzerindeki egemenliğini ihlal edip etmediği ve kamusal şeffaflık ile danışmanlık eksikliği nedeniyle muhalefet Arnavut milletvekilleri tarafından Mahkemeye taşındı.
29 organizasyondan oluşan bir grup, 15 Kasım’da Arnavut hükümetine açık bir mektup göndererek anlaşmadan çekilme talebinde bulundu. Grup, anlaşmanın insan haklarını ihlal edeceğini ve yanlış hapis cezalarına yol açabileceğini iddia etti.
Anayasa Mahkemesi Onayladı Şimdi Ne Olacak?
Arnavutluk Anayasa Mahkemesi, İtalya’ya sığınma arayanların Arnavutluk’a gönderilmesini öngören tartışmalı bir anlaşmayı onayladı. Anlaşma uyarınca, İtalyan hükümeti, her yıl İtalya’ya ulaşmayı uman 36,000 kişinin işlemlerinin yapılacağı iki merkez inşa edecek.
Anlaşmanın, Arnavutluk Başbakanı Edi Rama’nın tartışılmaz çoğunluğa sahip olması nedeniyle parlamentoda kolaylıkla onaylanması bekleniyor. Anlaşma, geçen hafta İtalyan milletvekilleri tarafından 155’e karşı 115 oyla onaylandı ve şimdi İtalyan Senatosu’na gidecek, burada da onaylanması bekleniyor.
Anlaşmaya göre, deniz yoluyla İtalya’ya ulaşmaya çalışan ayda yaklaşık 3,000 kişi, sığınma başvuruları incelenirken Arnavutluk’un kuzeybatısındaki Shengjin Limanı yakınlarındaki iki işlem merkezinde tutulacak. Merkezler, İtalyan hükümeti tarafından finanse edilecek ve İtalyan yasalarına göre işletilecek. İtalyan personel, işlemlerden sorumlu olacak ve belirli durumlarda Arnavut yasalarından muaf tutulacak.
Mültecilerin sığınma talepleri değerlendirildikten sonra, İtalya onları ya merkezlerden İtalya’ya yerleştirmekten ya da sınır dışı etmekten sorumlu olacak. Güvenlik personeli ve polis memurları Arnavutluk tarafından sağlanacak.
Merkezlerin ne zaman açılacağı belirsiz olsa da, plan ilk açıklandığında geçici tarih olarak 2024 ilkbaharı verildi.
Sağcı, milliyetçi İtalya’nın Kardeşleri partisinin lideri Meloni, Eylül 2022’de seçildiğinde göçle mücadele etme sözü vermişti. Ancak, 2023’te 155,000’den fazla göçmen İtalya’ya giriş yaptı – önceki yıla göre 52,000 kişi daha fazla.
Arnavutluk planı, Meloni’nin yasadışı göçle mücadele etmek için önerdiği çözümlerden biridir. Avrupa Birliği’nin göçü dışsallaştırmasının bir başka örneği olarak İtalya’nın göçü Arnavutluk topraklarına doğru dışsallaştırdığı söylenebilir. Hatırlanacağı üzere benzer bir anlaşmayı da İngiltere Ruanda ile yapmış ancak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin yürütmeyi durdurma kararı ve insan hakları aktivistlerinin tepkileri ile karşılaşmıştı.
